Paleolithic Humans and Their Wonderwall

Cave of Forgotten Dreams – Werner Herzog สารคดีว่าด้วยถ้ำโบราณ Chauvet-Pont-d’Arc ในฝรั่งเศส โดย Werner Herzog ซึ่งถ้ำนี้มีภาพฝาผนังของมนุษย์ในยุค 36,000 ปีซึ่งก็คือยุคหินเก่า ถ้ำถูกค้นพบในปี 1994 หลังถูกปิดตายมาเป็นหมื่นๆ ปีเพราะเกิดเหตุดินถล่ม ทำให้เรื่องราว หลักฐาน ภาพวาดข้างในถูกเก็บไว้อย่างสมบูรณ์ครบถ้วนมากๆ เหมือนว่าจินตนกาารและความฝันของคนในยุคหินเก่าได้ที่ถูกเก็บซ่อนไว้อย่างดี ผ่านไปเป็นหมื่นปีเพิ่งมีคนมาค้นพบ ว้าวมากกก

เพื่อการรักษาแหล่งโบราณคดีให้คงอยู่ต่อไป ถ้ำนี้ได้ถูกสงวน Access ไว้แค่เพื่อนักโบราณคดี นักวิทยาศาสตร์จำนวนน้อยมาก และทีมถ่ายทำหนังเรื่องนี้นี้ได้รับอนุญาตให้เข้าไป 1 สัปดาห์เต็มโดยชั่วโมงจำกัด

• หากมีคนเข้าไปในถ้ำจำนวนมาก มีผลทำให้แหล่งโบราณคดีปนเปื้อน เสียหาย หรือเสื่อมสลายผุพัง ต่อให้ไม่ทำลายและระมัดระวังที่สุด เช่น ลมหายใจนักท่องเที่ยวอาจนำพาให้เกิดราในถ้ำ คาร์บอนไดอ็อกไซด์จากลมหายใจอาจทำลายสีสันสดใสของภาพวาดโบราณเหล่านี้ ฯลฯ

We are locked in history, they are not.

ความตื่นเต้นแรกคือแต่ละภาพวาดบนผนังถ้ำมันใหญ่และเยอะกว่าที่เราคิดมาก ตอนอ่านในหนังสือเรียนคือไม่ได้รู้สึกถึงสเกลนี้เลย แล้วคือพอเทียบกับตัวคน ภาพมันมีชีวิตชีวา รายละเอียดชัดเจน ใหญ่เกินกระดาษ A4 หรือจอ iPAd คือมันมีพลังงานมากๆ พลังงานนี้ถูกกักเก็บและยังแผ่ออกมาได้หลังผ่านไป 36,000 ปี !! าพฝาผนังในถ้ำนี้เกิดขึ้น 2 เวลาซ้อนทับกัน คือยุค Aurignacian และอีกยุคคือ Gravettian ภาพที่เก่าที่สุดคือ 36,500 ปีที่แล้ว

เราอาจไม่อาจรู้ได้ว่าคนยุคนั้นคิดอะไรอยู่ถึงวาดสัตว์ป่าไว้มากมาย ทั้งแรด ควาย ม้า หมี ฯลฯ สัตว์บางชนิดก็สูญพันธุ์ไปแล้ว เช่น หมีถ้ำ Cave Bear, สิงโตถ้ำ Cave Lion, แมมมอธ แล้วคือฮีหรือชีคนวาด เขาวาดด้วยเส้นสายดุดัน ฝีมือดีมากกก คือในบางภาพแทบเหมือนจะได้ยินเสียงหรือเคลื่อนไหว ละเอียดชัดจนระบุพันธุ์สัตว์ได้ วาดดีแบบที่เราเองยังไม่มีปัญญา 555 เทคนิคที่ใช้วาดก็คือ Charcoal

A human group (band or tribe) visited the Chauvet cave during the first period around 36,000 years ago for cultural purposes. They produced black drawings of huge mammals. Then, several thousands of years after, another group from another place with another culture visited the cave.

ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ Ice Age เทคนิคืดวาดด้วยถ่านจากการเผาไหม้ โดยร่องรอยนั้นเกิดขึ้นห่างกัน 5,000 ปี (ลองนึกภาพเราวาดอะไรสักอย่างทิ้งไว้ ผ่านไป 5000 ปี นั่นคือช่วงเวลายาวนานมากกก มีคนในอนาคตมาวาดทับ) นอกจากภาพบนผนังก็ยังมีร่องรอยชีวิต เศษไม้ ถ่าน หลงเหลืออยู่ มีรอยเท้าที่ชัดเจนของคนและสัตว์เพราะพื้นดินอ่อนนิ่ม และร่องรอยกระดูกสัตว์ในยุคนั้น มีแร่แคลไซต์ขึ้นซ้อนอยู่ มีรอยเท้าของเด็กอายุประมาณ 8 ขวบและรอยเท้าของสุนัขป่าใกล้เคียงกัน อาจเป็นร่องรอยของ domestication ของหมา

Pre Historic Humans and Their Dreams

ความทึ่งก็คือรัฐบาลฝรั่งเศสได้มีโปรเจ็คสร้างถ้ำจำลองที่เหมือนจริงอยากละเอียด ทีมผู้เชี่ยวชาญที่ศึกษา Chauvet เก็บข้อมูลภาพวาดทุกภาพ โครงกระดูกสัตว์ทุกชิ้น ทุกชิ้นส่วนส่ิงของที่อยู่ในถ้ำ ซึ่งใช้เวลากว่า 680 ชั่วโมงในการสแกน และถ่ายภาพกว่า 6,000 ภาพจนสามารถ map และสร้างถ้ำจำลองขึ้นมาได้ และมีศิลปิน Gilles Tosello ซึ่งวาดภาพ Replicaให้เหมือนในถ้ำอย่างสมบูรณ์ ใช้เวลาสร้างถึงสามปีอย่างแข็งขัน เพื่อให้ทนักท่องเที่ยวได้สำรวจและได้ประสบการณ์คล้ายจริง โดยยังอนุรักษ์ถ้ำเดิมไว้ในสภาพที่สมบูรณ์ที่สุดให้ทนทานต่อกาลเวลาต่อไปอีกนานๆ

ชอบการที่นักวิจัยแต่ละคนก็สนคนละมุมตามความเชี่ยวชาญของตัวเอง เมื่อศึกษาถ้ำและและแสดงทัศนะใน field ตัวเอง เช่น

• ผู้เชี่ยวชาญเรื่อง ‘กลิ่น’ ที่พยายามหาให้พบว่ากลิ่นภายในของถ้ำนั้นเป็นอย่างไร เพื่อสร้างประสบการณ์จำลองให้คล้ายจริงที่สุด
• มี session artifact ต่างๆ เช่น เรื่องเครื่องมือยุคหินเก่า Flint , หอก, วีธีการปาหอก, ชุดที่ทำจากกวางเรนเดียร์ ขลุ่ยที่ทำจากกระดูกสัตว์ Pentatone รูปปั้นสตรี Venus of Willendorf ซึ่งเกิดขึ้นกระจายไปทั่วๆ ทวีปตามจุดต่างๆ มีหลากหลายขนาด รูปทรง รูปปั้น Figurine หัวเป็นสิงโตตัวเป็นคน แสดงให้เห็นจินตนาการของคนยุคนั้น
• มุมมองในเชิงธรณีวิทยา สภาพอากาศโลกสมัยนั้น และเล่าเรื่องถ้ำอื่นๆ ในยุคเดียวกัน ในบริบทของยุคนั้น สำรวจหินงอกหินย้อย เล่าวิธีการหาอายุจุดต่างๆ ซึ่งซ้อนทับกันหลายรอบ ทั้งร่องรอยคนและสัตว์ !
• เข้าไปในถ้ำเสร็จ เราก็ต้องออกไปสำรวจจากที่อื่นด้วย เพื่อจะเข้าใจวิธีคิดของคนยุคหิน เราจะเอา frame ความคิดของเราตะวันตกสมัยใหม่ไปคิดแทนไม่ได้ เขาอาจมองว่าตัวเองเป็นส่วนหนึ่งของความเชื่อ ภูตผี หรือ Spirit บางอย่าง อาจมีพิธีกรรมมาเกี่ยวข้อง หรือกระทั่งวิธีคิดเขาอาจจะลื่นไหลกว่าคนปัจจุบัน เช่นเรื่องเพศ สถานะการเป็นคนหรือสัตว์ ฯลฯ

“Everyone agrees that the paintings are, in some way, religious. I’m not a believer myself, and I’m certainly not a mystic. But Homo sapiens is Homo spiritualis. The ability to make tools defines us less than the need to create belief systems that influence nature. And shamanism is the most prevalent belief system of hunter-gatherers.”

Jean Clottes

Summary

ดูเมื่อคืนแล้วตื่นเต้นตื้นตันใจมาถึงวันรุ่งขึ้น สมัยเรียนเคยเรียนแบบผ่านๆ เรื่องประวัติศาสตร์ศิลป์ แต่พอมานั่งดูสารคดีลงดีเทล สิ่งของ เรื่องราวที่เกิดขึ้นคือว้าวมากกก โห มนุษยชาตินี่เป็นสิ่งมีชีวิตที่มาไกลมากกกก

ยิ่งดูก็ยิ่งตื่นเต้นในความเป็นมนุษย์ ยังตื่นเต้นมาถึงวันรุ่งขึ้นเลยอยากบันทึกเก็บไว้ เหมือนได้เห็น glimpse ของบรรพบุรุษ ในโลกที่ยังไม่มีอะไรเลย ไม่มี Creations มีแต่ความฝันของมนุษย์ถ้ำ ความเชื่อ และเครื่องมือ เต็มไปด้วยความไม่รู้ ใวนช่วงเวลาของพวกเขามีแค่แสงจากคบเพลิง ไฟจากไม้ เถ้าถ่านหลงเหลือประปราย โมเมนต์ที่ส่องไฟไปบนผนังเผยให้เห็นภาพวาดมากมายเต็มผนังก็คือตื่นเต้นมากกกก

ดีใจที่ความฝันของคนที่เคยวาดรูปเก็บไว้ ถูกเก็บรักษามาได้จนถึงวันนี้ให้เรารับรู้ถึงการมีอยู่ของมนุษย์เหล่านี้ ว่าเขามีตัวตน ยิ่งรู้สึกตื่นเต้นในกาลเวลาอันยาวนานและชีวิตเรามันสั้นมากกกกกก แค่คิดว่ายังมีความฝัน ตัวตนของคนในประวัติศาสตร์อีกมากมายแค่ไหนที่ไม่ถูกบันทึก ไม่หลงเหลือ สลายไปตามเวลา คิดแล้วก็สะพรึงหัวใจ 🥺

พอมานั่งนึกเวลาสามหมื่นกว่าปีมันยาวนานมากกกก พระพุทธเจ้าจนกลายเป็นเราวันนี้ วนไป 14.23 รอบ ตายแล้วตายอีก เกิดแล้วเกิดอีก 🤔

ตื่นเต้นนนนนในประวัติศาสตร์มนุษย์แสนยาวนาน มันเลยน่าอิจฉาพ่อศิลปินไร้หน้าไร้นามแห่งถ้ำ Chauvet เขาปาดชาร์โคลในมือเป็นสัตว์ป่าอย่างมั่นใจรุนแรงเหลือเกินที่สิ่งที่เขาสร้างไว้ได้ถูกบันทึกเก็บ Archive ไว้ อย่างละเอียดดด เสมือน Immortal

ไม่รู้ว่าในอีกร้อยปีจะมีอะไรของเราที่เหลืออยู่ให้โลกจำได้นอกจากซากพลาสติกและซากขยะสิ่งของที่เราบริโภค 555 🤔

Links

• สำรวจถ้ำเสมือนออนไลน์ https://archeologie.culture.fr/chauvet/en/explore-cave/brunel-chamber-south
• โครงการถ้ำจำลองขนาดจริงที่ละเอียด เปิดเข้าใช้ปี 2015 https://www.smithsonianmag.com/history/france-chauvet-cave-makes-grand-debut-180954582/